Podstawa programowa
Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Indywidualna i zespołowa ekspresja muzyczna. Uczeń indywidualnie i zespołowo muzykuje, tworzy i improwizuje proste struktury dźwiękowe i układy ruchowo-taneczne, przedstawia cechy i charakter wykonywanych utworów werbalnie i pozawerbalnie, rozwijając swoje zdolności i umiejętności muzyczne, preferencje oraz umiejętności wartościowania wytworów kultury.
II. Język i funkcje muzyki, myślenie muzyczne, kreacja i twórcze działania. Uczeń rozumie podstawowe pojęcia i terminy muzyczne niezbędne w praktyce wykonawczej, percepcji oraz prowadzeniu rozmów o muzyce, poszukiwaniu informacji i twórczym działaniu, dostrzegając przy tym wzajemne relacje między nimi.
III. Wiedza o kulturze muzycznej, narodowym i światowym dziedzictwie kulturowym. Uczeń interpretuje zjawiska związane z kulturą muzyczną, słucha muzyki, rozpozna-je, rozróżnia i omawia jej cechy, przedstawia własny stosunek do słuchanego i wykonywanego repertuaru, jest świadomym odbiorcą sztuki.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Indywidualna i zespołowa ekspresja muzyczna.
W zakresie śpiewu. Uczeń:
1) śpiewa ze słuchu lub/i z wykorzystaniem nut (w zespole, solo, a cappella, z akompaniamentem) minimum 10 różnorodnych utworów wokalnych w roku szkolnym:
a) piosenki z repertuaru dziecięcego, młodzieżowego, popularnego i ludowego
b) wybrane pieśni (w tym artystyczne i patriotyczne),
c) kanony;
2) poprawnie śpiewa z pamięci, zachowując należytą postawę, hymn państwowy „Mazurek Dąbrowskiego”;
3) śpiewa, dbając o emisję i higienę głosu, stosuje ćwiczenia oddechowe, dykcyjne i inne, zachowując naturalne właściwości głosu;
4) wykonuje solo lub w zespole „rapowanki”, rytmiczne recytacje itp.;
5) tworzy z pomocą nauczyciela i samodzielnie:
a) struktury melodyczne,
b) sygnały dźwiękowe (w kontekście danej tonalności),
c) prosty dwugłos (burdon, ostinato, głos towarzyszący górny lub dolny),
d) głosowe ilustracje dźwiękowe (onomatopeje) do scen sytuacyjnych, tekstów literackich i obrazów;
6) improwizuje wokalnie oraz tworzy – pod kierunkiem nauczyciela i samodzielnie różnorodne wypowiedzi muzyczne według ustalonych zasad.
W zakresie gry na instrumentach. Uczeń:
1) gra na instrumentach ze słuchu lub/i przy pomocy nut (w zespole lub/i solo) na jednym lub kilku instrumentach melodycznych (do wyboru np. flet po-dłużny, flażolet /flecik polski/, pianino, keyboard, gitara, dzwonki, metalofon, ksylofon i inne) oraz perkusyjnych niemelodycznych:
a) schematy rytmiczne,
b) melodie,
c) proste utwory,
d) akompaniamenty;
2) gra na wybranym instrumencie melodycznym Hymn Europy (instrumentalną wersję „Ody do radości” L. van Beethovena);
3) odtwarza gestodźwiękami proste rytmy i schematy rytmiczne;
4) tworzy z pomocą nauczyciela i samodzielnie:
a) proste struktury rytmiczne,
b) swobodny akompaniament rytmiczny i melodyczny,
c) instrumentalne ilustracje dźwiękowe do scen sytuacyjnych, tekstów literackich i obrazów.
5) improwizuje oraz tworzy – pod kierunkiem nauczyciela lub/i samodzielnie – różnorodne wypowiedzi muzyczne według ustalonych zasad, z użyciem dostępnych lub wykonanych przez siebie instrumentów.
W zakresie ruchu przy muzyce. Uczeń:
1) odtwarza ruchem proste rytmy i schematy rytmiczne;
2) wykonuje podstawowe kroki, figury i układy taneczne:
a) polskich tańców narodowych: poloneza, kujawiaka i krakowiaka,
b) wybranych tańców ludowych (szczególnie własnego regionu),
c) wybranych tańców różnych narodów,
d) wybranych tańców towarzyskich (fakultatywnie);
3) improwizuje za pomocą gestu i ruchu oraz tworzy ilustracje ruchowe do muzyki.
W zakresie słuchania i percepcji muzyki. Uczeń:
1) świadomie słucha wybranych dzieł literatury muzycznej (fragmentów lub/i w całości):
a) reprezentatywnych dla kolejnych epok (od średniowiecza do współ-czesności),
b) muzyki jazzowej i rozrywkowej,
c) polskich pieśni artystycznych i patriotycznych,
d) utworów ludowych w postaci oryginalnej i artystycznie opracowanej;
2) rozpoznaje ze słuchu:
a) brzmienie instrumentów muzycznych,
b) brzmienie głosów ludzkich: sopran, alt, tenor, bas,
c) podstawowe formy muzyczne: AB, ABA, ABA1, rondo i wariacje,
d) polskie tańce narodowe,
e) aparat wykonawczy: solista, zespół kameralny, chór, orkiestra, big-band i zespół folkowy;
3) rozpoznaje i analizuje utwory muzyczne określając ich elementy, nastrój i charakter, formułuje wypowiedzi, stosując pojęcia charakterystyczne dla języka muzycznego;
4) przedstawia słuchaną muzykę za pomocą środków pozamuzycznych (łącząc muzykę z innymi obszarami wiedzy):
a) odzwierciedla graficznie cechy muzyki i strukturę form muzycznych,
b) rysuje, maluje oraz układa teksty do muzyki,
c) werbalizuje emocje i odczucia,
d) opisuje słowami cechy i charakter słuchanych utworów.
II. Język i funkcje muzyki, myślenie muzyczne, kreacja i twórcze działania.
1. Uczeń zna, rozumie i wykorzystuje w praktyce:
1) podstawowe pojęcia i terminy muzyczne (pięciolinia, klucz, nuta, pauza, wartość rytmiczna, dźwięk, gama, akord, akompaniament) oraz zależności między nimi;
2) określa podstawowe elementy muzyki (rytm, melodię, harmonię, agogikę, dynamikę, kolorystykę, artykulację).
2. Uczeń odczytuje i zapisuje elementy notacji muzycznej:
1) nazywa dźwięki gamy, rozpoznaje ich położenie na pięciolinii;
2) różnicuje wartości rytmiczne nut i pauz;
3) zna skróty pisowni muzycznej: repetycja, volty, da capo al fine;
4) zna podstawowe oznaczenia: metryczne, agogiczne, dynamiczne i artykula-cyjne oraz fermatę;
5) potrafi posługiwać się symboliką beznutową (np. tabulaturą, fonogestyką, uproszczoną fonogestyką, tataizacją).
3. Uczeń wykazuje się znajomością i dokonuje podziału:
1) instrumentów muzycznych ze względu na źródło dźwięku – nazywa i cha-rakteryzuje je;
2) głosów ludzkich (sopran, alt, tenor, bas) oraz technik wokalnych (np. śpiew estradowy, śpiew biały, jodłowanie i inne);
3) aparatu wykonawczego (solista, zespół kameralny, chór, orkiestra, big-band, zespół folkowy).
4. Uczeń wykazuje się znajomością i dokonuje charakterystyki:
1) muzyki ze względu na jej rodzaj (wokalna, instrumentalna, wokalno-instru-mentalna, artystyczna, rozrywkowa, ludowa oraz do wyboru: sakralna, filmowa, teatralna i inne);
2) stylów muzycznych (do wyboru: pop, rock, jazz, folk, rap, techno, disco, reggae i inne);
3) form muzycznych: budowa okresowa, AB, ABA, ABA1, kanon, rondo, wariacje, pieśń, opera, balet, operetka, musical, koncert, symfonia;
4) faktury muzycznej: homofoniczna, polifoniczna.
5. Uczeń określa charakterystyczne cechy:
1) polskich tańców narodowych: poloneza, mazura, kujawiaka, oberka, krako-wiaka;
2) wybranych polskich tańców ludowych z uwzględnieniem własnego regionu;
3) wybranych tańców towarzyskich i współczesnych.
6. Wymienia nazwy epok w dziejach muzyki (średniowiecze, renesans, barok, kla-sycyzm, romantyzm, muzyka XX w.) oraz potrafi wskazać kompozytorów repre-zentatywnych dla nich.
7. Porządkuje chronologicznie postacie kompozytorów: np. Mikołaj Gomółka, Jan Sebastian Bach, Antonio Vivaldi, Wolfgang Amadeusz Mozart, Ludwig van Beethoven, Fryderyk Chopin, Stanisław Moniuszko, Karol Szymanowski, Witold Lutosławski, Wojciech Kilar, Henryk Mikołaj Górecki, Krzysztof Penderecki i inni).
8. Potrafi uzasadnić własne preferencje muzyczne, argumentując swoje wybory.
9. Tworzy, odtwarza i zapisuje muzykę przy użyciu dostępnych technologii.
III. Kultura muzyczna, narodowe i światowe dziedzictwo kulturowe.
Uczeń:
1) zna repertuar kulturalnego człowieka, orientując się w sztandarowych utworach z dziejów historii muzyki i współczesnej kultury muzycznej oraz wartościowej muzyki popularnej;
2) zna i wymienia instytucje upowszechniające kulturę muzyczną we własnym regionie, kraju i na świecie oraz ich działalność, a także śledzi wydarzenia artystyczne;
3) poszukuje informacji o muzyce w wydawnictwach książkowych, multimedialnych i innych dostępnych źródłach
4) poznaje przykłady muzycznej twórczości ludowej, obrzędy, zwyczaje, tradycje swojego regionu;
5) wyszukuje nagrania z literatury muzycznej w celu zilustrowania twórczości kompozytorów, cech epoki, charakterystyki stylów, przygotowując prezentacje lub/i, muzyczne portfolio;
6) uczestniczy w tworzeniu artystycznych projektów edukacyjnych o charakterze interdyscyplinarnym (również z wykorzystaniem technologii informacyjnej);
7) angażuje się w kreowanie kultury artystycznej swojej szkoły i najbliższego środowiska;
8) uczestniczy realnie lub wirtualnie w różnorodnych wydarzeniach muzycznych;
9) stosuje zasady wynikające ze świadomego korzystania i uczestniczenia w dorobku kultury muzycznej: odpowiednie zachowanie podczas koncertu, przedstawienia operowego itp., tolerancja dla preferencji muzycznych innych osób oraz szacunek dla twórców i wykonawców.