Sygnały ostrzegawcze, czyli oznaki używania środków odurzających,

jakie można zaobserwować u dziecka.

Każdy nastolatek próbuje ukryć przed dorosłymi to, że sięga po środki odurzające. Jednak, nawet u tych, którzy zachowują dużą ostrożność, można zaobserwować pewne oznaki ich używania. Oczywiście w I fazie jest ich znacznie mniej niż w II fazie, natomiast w fazie III można już mówić nie tylko o sygnałach ostrzegawczych, ale symptomach choroby.

Pamiętaj:

1.      Im wcześniej zauważysz zagrożenie i zaczniesz działać, tym skuteczniejsza będzie Twoja pomoc.

2.      Każdy sygnał, jaki dostrzeżesz może być wierzchołkiem „góry lodowej” – tylko specjalista jest w stanie postawić trafną diagnozę skali problemu.

3.      Różne niepokojące zachowania mogą nie mieć związku z używaniem środków odurzających, a być efektem innych problemów, takich jak kłopoty szkolne lub rodzinne, zranione uczucia, niepowodzenia miłosne i wiele innych, których także nie można bagatelizować.

 

FAZA I – Pierwsze próby

1.      Możesz zauważyć u dziecka jakąś zmianę, która sprawi, że pomyślisz „Coś z nim (z nią) jest nie tak, chyba będzie chory (chora) „ lub „On (lub ona) nigdy się tak nie zachowywał (zachowywała)”.

2.      Dziecko może bagatelizować zagrożenia związane z używaniem środków odurzających lub stawać w obronie tych, którzy je biorą.

3.      Poza tym zauważysz niewiele, chyba, że przyłapiesz dziecko „na gorącym uczynku”, czyli:

a.      poczujesz zapach papierosów, chemikaliów, marihuany,

b.      zaobserwujesz oznaki upicia alkoholem,

c.       dostrzeżesz ślady chemikaliów lub tytoniu na ubraniu czy skórze,

d.      staniesz przed koniecznością udzielenia dziecku pomocy w związku z wypadkiem lub urazem odniesionym w stanie odurzenia.

 

FAZA II – Dążenie do „przyjemności” lub unikanie „przykrości”

U nastolatków, którym środki odurzające pomagają unikać „przykrości” (np. zmniejszają stres związany z nauką) trudno jest zaobserwować oznaki używania. Ci młodzi ludzie przeważnie dość dobrze się uczą, nie buntują, nie sprawiają kłopotów wychowawczych. Natomiast u nastolatków, którzy biorą środki psychoaktywne ze względu na związane z tym „przyjemności” (powodzenie w towarzystwie, pożądany stan umysłu) sygnały ostrzegawcze mogą być bardziej nasilone. Do wyżej opisanych sygnałów charakterystycznych dla I fazy, mogą dołączyć kolejne, które łatwiej jest uchwycić i określić. Mogą to być:

1.      Utrata zainteresowań, aspiracji, inicjatywy. W szkole może się to przejawiać pogorszeniem ocen, nieodrabianiem lekcji, spóźnieniami, wagarowaniem, konfliktami z nauczycielami, a poza szkołą – rezygnacją z dotychczasowego hobby, niechęcią do zajęć pozalekcyjnych czy praktyk religijnych.

2.      Izolowanie się od reszty domowników (np. zamykanie się w pokoju), coraz częstsze nieobecności w domu, spóźnianie się, wychodzenie bez podania po co, dokąd i z kim, unikanie rozmów z rodzicami, pokrętne tłumaczenia i kłamstwa,

3.      Zmiana przyjaciół – dotychczasowych kolegów zastępują nowi, często starsi, których dziecko nie przedstawia rodzicom,

4.      Bunt, który może przejawiać się nieposłuszeństwem, nieprzestrzeganiem ustalonych zasad, używaniem brzydkich wyrazów, napadami złości, gwałtownością, coraz częstszymi konfliktami z rodziną, zainteresowaniem sektami lub subkulturą młodzieżową. Ważnym sygnałem może też być obiecywanie poprawy i niedotrzymywanie przyrzeczeń.

 

U wszystkich nastolatków w II fazie używania wyraźnymi wskazówkami istnienia problemu mogą być:

1.      zmiany w zachowaniu takie jak rozregulowanie rytmu dnia i nocy, okresy wzmożonego ożywienia przeplatane zmęczeniem i ospałością (możliwe przysypianie na lekcjach), nadmierny apetyt lub brak apetytu, nowy styl ubierania się i fryzury, posługiwanie się slangiem, częste wietrzenie pokoju, używanie kadzidełek i odświeżaczy powietrza;

2.      oznaki fizyczne np. zaczerwienione, łzawiące oczy, nienaturalnie rozszerzone lub zwężone źrenice, pogorszenie stanu skóry (krosty, zaczerwienienie);

3.      narkotyki lub przybory do ich używania, które mogą się znajdować wśród rzeczy lub w pokoju dziecka. Mogą to być np. kawałki opalonej folii aluminiowej; pudełeczko zawierające kawałki rurki, szkiełka lub lusterka, małe foliowe torebeczki z jakimś proszkiem, tabletkami lub suszem.

 

Faza III – Uzależnienie

Oznaki używania narkotyków są widoczne i trudne do ukrycia. Poza wymienionymi wyżej występują:

1.      nastrój przygnębienia wynikający ze świadomości uwikłania w branie narkotyków i bycia w pułapce: poczucie winy, bezradności, pokrzywdzenia, lęki, brak zaufania do ludzi (może mieć obsesyjny, paranoiczny charakter), możliwe myśli samobójcze.

2.      łamanie prawa: wynoszenie rzeczy z domu, kradzieże, bójki, wandalizm itp. Możliwy jest też handel narkotykami w celu zdobycia pieniędzy na własną „działkę”, w związku z czym dziecko może sprawiać wrażenie bardzo popularnego – zwykle być otoczonym przez nabywców lub przynosić do domu rzeczy, które inni chcą wymienić na narkotyki. Zdobywaniu pieniędzy może też sprzyjać prostytucja.

3.      Pogorszenie stanu zdrowia: częste przeziębienia, katar, kaszel, bóle (głowy, gardła, mięśni), krwawienie z nosa, spadek masy ciała, zawroty głowy, przypadki utraty przytomności, samookaleczenia, zaburzenia pamięci oraz toku myślenia.

4.      Zmiany wyglądu: brak zainteresowania własnym wyglądem i higieną, skóra zimna, potliwa, opuchnięta, swędząca, zażółcona lub zaczerwieniona, widoczne ślady po ukłuciach, oczy rozbiegane, zaczerwienione, podpuchnięte, „szklane”. W dalszym etapie rozwoju uzależnienia dominuje specyficzny „głód” narkotyku. Organizm jest wyniszczony, a depresja trudna do zwalczenia nawet po zażyciu środka odurzającego. Częste są przedawkowania.